Bursztyn bałtycki

Co to jest bursztyn i skąd pochodzi?

Bursztyn to skamieniała żywica drzew, które porastały północne tereny Europy ponad 40 milionów lat temu. W Eocenie, w czasach gdy formował się bursztyn, nasz kontynent wyglądał zupełnie inaczej. Nie było wtedy Morza Bałtyckiego, które ma zaledwie 12 000 lat. Na dalekiej północy, na terenach dzisiejszej Skandynawii były bujne lasy z ogromnymi drzewami, które z nieznanych przyczyn traciły żywicę, to stamtąd pochodzi bursztyn. Lepka, złocista substancja spływała z drzew zabierając ze sobą owady, cząstki roślin a nawet krople wody. Takie organiczne cząstki wewnątrz bursztynu nazywane są inkluzjami, są one doskonałym materiałem badawczym dla naukowców. Liczne rzeki niosły żywicę na południe kontynentu, w miejsce gdzie dziś jest morze Bałtyckie i dalej. To z tego powodu bursztyn można znaleźć nie tylko nad morzem, ale i na południu Polski, a także w Niemczech i Ukrainie.

Nie każda skamieniała żywica drzew jest bursztynem.

Skamieniałe żywice drzew można znaleźć w wielu miejscach na świecie. Zwykle mają one zaledwie kilka milionów lat, choć są też starsze. Młode i tym samym bardziej miękkie żywice nazywane są kopalnymi, nie należy ich nazywać bursztynem. Wiek żywicy wpływa na jej jakość i właściwości – im starsza, tym jest twardsza, ma ładniejszy połysk i ma mniej wad. Kopal używany w biżuterii jest najpierw utwardzany. W wyrobach jubilerskich najczęściej spotyka się kopal pochodzący z Meksyku i Kolumbii.

Jak się wydobywa bursztyn?

Pierwszym skojarzeniem jest przemierzanie plaż w poszukiwaniu Złota Bałtyku. Czasem też rolnicy znajdują bursztyn na swoich polach. Nie są to jednak duże ilości i dla potrzeb jubilerstwa bursztyn jest pozyskiwany w zorganizowany sposób. Na Pomorzu dużo bursztynu wyławia się z morza. Szczególnie jesienią i zimą gdy częste są sztormy, bursztyn jest wyrzucany przez fale. Wyspecjalizowani poławiacze wyposażeni w specjalne siatki i latarki, przemierzają brzeg  w poszukiwaniu Złota Bałtyku. Znaczne ilości bursztynu można też znaleźć ukryte pod ziemią. Na Pomorzu funkcjonują firmy zajmujące się pozyskiwaniem bursztynu w ten sposób. Najpierw, pod okiem geologa, badany jest teren i przeprowadzane są odwierty. Jeśli działka okazuje się być bogatą w złoża bursztynu, firma taka stara się o licencję na wydobycie. Po zakończeniu wydobycia teren jest poddawany rekultywacji. Szacuje się, że zasoby bursztynu w Polsce sięgają ponad 3500 ton. Bursztyn znajdowany jest nie tylko w okolicach Bałtyku. Ponad 98% złóż bursztynu w Polsce znajduje się na Lubelszczyźnie i to tam właśnie powstała pierwsza polska kopalnia bursztynu. Wydobycie przeprowadzane jest metodą odkrywkową.

Gdzie i kiedy najlepiej zbierać bursztyn nad Bałtykiem?

Bursztyny możesz zbierać spacerując plażą. Najlepszą porą jest zima i jesień, gdy częste są sztormy a morze jest wzburzone. Jeśli planujesz poszukiwania bursztynu latem, to warto robić to w wietrzny poranek. Najlepsze miejsce na zbieranie bursztynu to Wyspa Sobieszewska i Mierzeja Wiślana.

Jak rozpoznać czy bursztyn jest prawdziwy?

Poszukując bursztynu na plaży czasem nie mamy pewności czy znaleziony okaz to bursztyn. Jest kilka domowych testów by to sprawdzić:

– bursztyn jest lekki i ciepły w dotyku – to skamieniała żywica, a nie kamień
– bursztyn pływa w słonej wodzie – jest bardzo lekki
– podpalony bursztyn płonie jasnym płomieniem wydzielając żywiczny zapach
– bursztyn potarty o naturalny materiał (np. wełna, bawełna) przyciąga włosy, drobinki papieru i kurzu – jest elektrostatyczny

To działa na plaży, ale nie w sklepie. Na rynką są imitacje bursztynu bałtyckiego i powyższe testy w tym przypadku nie zadziałają, ponieważ tańsze podróbki bursztynu są produkowane w taki sposób by podczas prostych testów zachowywały się jak bursztyn.

Jak odróżnić naturalny bursztyn od imitacji?

Testy słonej wody, ognia i elektrostatyczności zadziałają gdy chcemy sprawdzić czy spacerując plaży znaleźliśmy prawdziwy bursztyn. To jednak nie zadziała w przypadku podróbek stosowanych w biżuterii. Pozostaje nam sprawdzenie autentyczności bursztynu w laboratorium lub zakup od rzetelnego sprzedawcy.

Imitacji bursztynu bałtyckiego jest kilka:

– plastik – rzadko już spotykana imitacja bursztynu, jeśli jednak widzieliście w sklepie czy na straganie muszlę albo skorpiona zatopionego w „bursztynie”,  to zapewne był plastik.

– bursztyn rekonstruowany i prasowany – najczęściej spotykana podróbka naturalnego bursztynu. Jak powstaje?  W tej metodzie wykorzystano fakt, że bursztyn to żywica więc pod wpływem temperatury zmienia konsystencję na półpłynną. W podwyższonej temperaturze i pod wysokim ciśnieniem małe kawałki bursztynu, pył i odpady ze szlifowania większych bursztynów są scalane w jedną większą formę. Jeśli podczas tego procesu nie dodano innych żywic (np. epoksydowych) to wówczas taki kamień jest nie do odróżnienia od naturalnego bursztynu, ponieważ w badaniu spektrometrem daje widmo takie jak bursztyn naturalny. W takiej sytuacji można jedynie zbadać kamień pod mikroskopem obserwując jego wewnętrzną strukturę. Czy jest regularna, czy może porwana?  Jakiego kształtu są bąbelki powietrza? Okrągłe czy spłaszczone? Wprawne oko dojrzy smugi w miejscach gdzie drobinki z których prasowano bursztyn się łączą.

Wartość bursztynu rekonstruowanego i prasowanego jest znacznie niższa od bursztynu naturalnego, szlifowanego z jednej bryłki. Odróżnić go można od bursztynu naturalnego tylko w warunkach laboratoryjnych.

O ile jego sprzedaż jest dozwolona, to musi on być wyraźnie opisany, tak by klient był świadomy tego, jaki rodzaj bursztynu kupuje.

– kopal – wgląda jak bursztyn bałtycki, jest to jednak żywica młoda, sztucznie utwardzana. Kopal jest też barwiony na intensywne kolory –  zielony, czerwony, niebieski. Kopal jest tańszy od bursztynu. W prostych testach na autentyczność zachowuje się jak bursztyn bałtycki. Metodą badania jest spektrometr. Sprzedaż kopalu jest dozwolona, ale musi być on wyraźnie oznaczony by odróżnić go do bursztynu.

Jak się ustrzec przez nieświadomym zakupem podróbki bursztynu bałtyckiego? Zwróć uwagę na cenę, zbyt niska budzi podejrzenia. Wybierz sprzedawcę z ugruntowaną pozycją na rynką i dobrą reputacją.

W S&A używamy tylko naturalnego bursztynu bałtyckiego. Posiadamy własną szlifiernię, co pozwala nam nadawać bursztynom fantazyjne kształty i kontrolować cały proces produkcji. Listę naszych sklepów stacjonarnych znajdziesz tutaj. Zapraszamy też do naszego sklepu online. Hurtowych odbiorców biżuterii zapraszamy do bezpośredniego kontaktu.

Co zrobić z bursztynem znalezionym na plaży?

– bursztyn znaleziony na plaży możesz nosić przy sobie jako osobisty talizman na szczęście

– pocieraj go w dłoni, bursztyn jest elektroujemny, dlatego w kontakcie z ciałem jonizuje je i poprawia jego energię (urządzenia typu telefon komórkowy generują jony dodatnie co ma niekorzystny wpływ na organizm)

– jeśli masz sporo drobnych bursztynów, możesz zrobić z nich nalewkę. Przepis znajdziesz tutaj.

– jeśli masz średniej wielkości bursztyn, możesz zrobić z niego naszyjnik, bransoletkę albo brelok. Jeśli potrzebujesz akcesoriów do zrobienia swojej biżuterii, znajdziesz je tutaj

Od czego zależy cena bursztynu?

Podobnie jak w przypadku innych kamieni jubilerskich, cena bursztynu zależy od jego wielkości, czystości i koloru. Im większy kamień, tym jest droższy. Im mniej ma spękań i zanieczyszczeń, tym jest więcej wart. By osiągnąć wysoką jakość bursztynu w wyrobie, nawet 90 % materiału musi zostać zeszlifowane, co wpływa na cenę końcową biżuterii.

Najrzadszym i najwyżej wycenianym kolorem bursztynu jest biały.

Odrębną kategorię wyceny stanowią bursztyny z inkluzjami. W tym wypadku istotna jest unikalność inkluzji i stan jej zachowania. Najczęstsze są inkluzje zwierzęce (muszki), rzadziej roślinne (liście, kwiaty). Wśród najbardziej unikalnych znalezionych inkluzji jest jaszczurka, skorpion i solfuga.

Od czego zależy kolor bursztynu?

Bursztyn występuje w około 250 odcieniach. Najczęściej kojarzymy go z kolorem pomarańczowym, ale bursztyn może być też wiśniowy, cytrynowy, zielony, brunatny i biały. Kolor zależy od tego co spływająca po drzewie żywica zagarnęła z natury, czyli jakie cząstki organiczne ma w sobie, oraz od tego w jakim środowisku przebywała przez miliony lat. Jak głęboko była pod ziemią, w jakiej temperaturze, czy było wilgotno czy sucho? Przez miliony lat wiele mogło się wydarzyć, stąd taka niesamowita różnorodność bursztynu. Z reguły bursztyn w ciemniejszym kolorze znajdowany jest w płytszych warstwach ziemi (wpływ powietrza i temperatury). Bursztyn w jaśniejszym kolorze lub mleczny zwykle znajdowany jest głębiej w ziemi lub w morzu (był bardziej odizolowany).  Nie jest to jednak regułą. Bryłka bursztynu jest też zwykle ciemniejsza z zewnątrz i jaśniejsza w środku. Biały lub mleczny kolor bursztynu wynika z zawartości dużej ilości mikro bąbelków powietrza. Naukowcom nie jest znana przyczyna ich tworzenia. Prawdopodobnie żywica spływając po drzewie zakumulowała dużo powierza, a ciężar ziemi ścisnął bąbelki powietrza tak, że stała się ona nieprzeźroczysta.

Bursztyn w medycynie i kosmetyce

O dobroczynnym wpływie bursztynu na zdrowie pisał już Hipokrates. Skąd się bierze prozdrowotne działanie bursztynu? Bursztyn bałtycki zawiera od 3 do 8 % kwasu bursztynowego (Succinic Acid). Inne żywice kopalne mają go znacznie mniej lub wcale. Zawarty w bursztynie bałtyckim kwas bursztynowy wykazuje silne działanie bakteriobójcze i antyoksydacyjne. Badania przeprowadzone przez naukowca Igora Kaczmarczyka wykazały, że substancje czynne pozyskane z bursztynu mogą zwalczać chorobotwórcze bakterie jak np. lekooporne szczepy gronkowca złocistego, nie szkodząc pożytecznym mikroorganizmom jelitowym. Jest to krok w kierunku potwierdzenia, że bursztyn działa jak naturalny antybiotyk. Przypomnijmy też, że czasach epidemii dżumy ci, którzy wydobywali i szlifowali bursztyn w Królewcu, nigdy nie byli zainfekowani. Kwas bursztynowy wspiera też  metabolizm, ma właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Stosowany jest m.in. we wspomaganiu leczenia bóli reumatycznych, schorzeń stawów, astmy, a także w celu poprawy odporności i regulacji procesów metabolicznych.

Najpopularniejszym produktem prozdrowotnym z bursztynem jest nalewka bursztynowa

Bursztyn ma też zastosowanie w kosmetyce. Jest naturalnym konserwantem co ma o tyle duże znaczenie, że trudno jest znaleźć substancję naturalnego pochodzenia, która działa jak konserwant i zabija bakterie. Dodatkowo, kwas bursztynowy ma działanie antyoksydacyjne i regeneracyjne. Niweluje wolne rodniki, dodaje blasku zmęczonej cerze jednocześnie stymulując ją do rewitalizacji. Łagodzi podrażnienia skóry i działa przeciwbakteryjnie. Kosmetyki z bursztynem polecane są dla skór dojrzałych, wymagających rewitalizacji i regeneracji.

Kosmetyki z bursztynem znajdziesz tutaj

Bursztyn – pierwsze doświadczenie z elektrycznością

Bursztyn nie przewodzi prądu, ale był pierwszym doświadczeniem człowieka z elektrycznością statyczną. Bursztyn potarty o naturalny materiał np. wełnę elektryzuje się i przyciąga drobne przedmioty takie jak włosy, papierki czy słomki. Właściwości elektrostatyczne bursztynu były kluczowe dla zrozumienia elektryczności. Dlatego słowo „elektryczność” wzięło swoją nazwę od greckiego słowa „electron” oznaczającego bursztyn.

Historia

Bursztyn bałtycki od czasów paleolitu był ceniony za swoje piękno i właściwości, dzięki czemu stał się jednym z pierwszych towarów handlowych. Był ceniony w starożytnej Grecji, Rzymie i krajach arabskich do tego stopnia, że kupcy rzymscy zbudowali szlak o długości 1000 km z Rzymu do wybrzeża Bałtyku tylko po to, aby przewozić nim bursztyn. Tzw. „szlak bursztynowy” był najlepiej zabezpieczoną i zadbaną drogą tamtych czasów. Jest mnóstwo mitów o bursztynie bałtyckim. Najpiękniejszy, grecki mit mówi, że bursztyn jest zastygłym słońcem, oderwanym od niebios i zatopionym w morzu. Dlatego nazwany został „electron” czyli „pochodzący ze słońca”. Starożytni uważali, że bursztyn ma magiczną i leczniczą moc, dlatego był bardzo pożądanym i cennym  amuletem. Wierzono, że przyciąga szczęście, a odstrasza zło. Rzymianki nosiły bursztyny wierząc, że kontakt z bursztynem zapewnia młody i świeży wygląd. Niektóre nawet farbowały włosy na bursztynowy kolor. Myśliwym bursztynowy amulet miał zapewnić powodzenie w łowach. Starożytni Chińczycy wierzyli, że w bursztynie zaklęta jest dusza tygrysa (oczy tygrysa mają bursztynowy kolor).

Przez wieki bursztyn uważany był za jeden z najcenniejszych leków. Pierwszych wzmianek o jego dobroczynnych właściwościach można doszukać się już w opisach Hipokratesa. Korzystne działanie bursztynu bałtyckiego wiąże się z wysoką zawartością kwasu bursztynowego, 3% do 8%. Stąd jego właściwości antybakteryjne, antyseptyczne i stymulujące. Bursztyn jest elektroujemny, dlatego w kontakcie z ciałem jonizuje go i poprawia jego energię.

Znaczenie bursztynu

Bursztyn jest uważany za Kamień Przynoszący Szczęście, symbol bogactwa i sukcesu. Jest też kamieniem ochronnym i oczyszczającym z negatywnych energii i blokad. Bursztyn aktywuje uśpiony potencjał, dodaje energii, witalności i odwagi. Wzmacnia cierpliwość, relaksuje nerwy i umysł.  Ma też sprawiać, że jesteśmy postrzegani jako bardziej atrakcyjni.

Znaki zodiaku: Byk, Bliźnięta, Lew

Planeta: Słońce

Żywioł : ogień

Czakry:  słoneczna, która jest siedzibą osobistej mocy – wewnętrznej mądrości i pewności siebie oraz sakralna, odpowiedzialna za kreatywność, zmysłowość i twórczą energię życiową.